در سالهای اخیربا گسترش تکنولوژی و فرهنگ شهرنشینی، جمعیت عمومی، به شکل فزایندهای دچار اضافه وزن و چاقی شده اند. در حال حاضر تعداد زیادی از ایرانیان دچار اضافه وزن هستند و برخی از آنها چاق محسوب می شوند. و تعداد افراد دچار اضافه وزن و چاقی همچنان در حال افزایش است و در نتیجه احتمال ابتلا به  بیمار  قلبی عروقی درحال افزایش است .

برای تعیین اینکه دچار اضافه وزن یا چاقی هستید یا خیر از فرمول شاخص توده بدنی  (BMI)  استفاده می شود.

علاوه بر اضافه وزن یا چاقی ،الگوی توزیع چربی در بدن نیز بسیار مهم است بطوریکه تجمع چربی در ناحیه کمر و شکم با خطر بیشتر ابتلا به مشکلات پزشکی از جمله فشارخون بالا، کلسترول بالای خون، دیابت، بیماری ایسکمیک قلبی و سکته مغزی(آترواسکلروز) همراه است. همچنین حتی اگر شواهدی از بیماری قلبی وجود نداشته باشد عضله قلبی افراد دچار اضافه وزن یا چاقی، دچار تغییر شده و خون را به شکل غیرموثرتری پمپ مینماید(نارسایی قلبی) .

نقش چاقی /اضافه وزن در بیماری های قلبی و سایر بیماریها:

چاقی به شکل فزاینده و مستقل از سایر عوامل، خطر ابتلا به بیماری قلبی عروقی را افزایش میدهد. چاقی با افزایش سطوح کلسترول بد (LDL) و تریگلیسیرید، کاهش سطح کلسترول خوب (HDL) و افزایش احتمال ابتلا به فشارخون بالا و دیابت همراه است که همه موجب افزایش بیماری قلبی عروقی ( بیماریهای ایسکمیک قلبی، سکته قلبی ومغزی ، نارسایی قلبی) می شوند. همچنین اضافه وزن و چاقی سبب بیماری‌های کیسه صفرا ،آسیب به عضلات و مفاصل ( آرتریت) ، مشکلات تنفسی شده و خطر برخی انواع سرطان مانند سرطان پستان، پروستات و روده بزرگ (کولون) و برخی سرطان‌ها را افزایش میدهد

متاسفانه میزان چاقی و اضافه وزن در کشور ما رو به افزایش است. هر چقدر چاق ‌تر باشید، احتمال ابتلا به بیماری قلبی در شما بیشتر است.پس برای رسیدن به عمر طولانی، داشتن وزن مناسب الزامی است.

آیا اضافه وزن دارم یا چاق هستم؟آیا لازم است وزن خود را کاهش دهم؟ برای پاسخ به این سوال باید سه گام زیر را بردارید.

گام اول : شاخص توده ی بدنی شما چند است؟

ابتدا می بایست شاخص توده ی بدنی خود را که به آن BMI هم گفته می ‌شود محاسبه کنید.

برای محاسبه BMI: وزن خود را (به کیلوگرم) تقسیم بر مجذور قد خود ( به متر)کنید. مجذور قد هم یعنی اینکه قد خود را (به متر) دو بار در هم ضرب کنید.

{(قد به متر)×(وزن به کیلوگرم) }÷سن به سال =BMI

وزن طبیعی : اگر BMI ( شاخص توده بدنی)بین ۵/۱۸ تا ۹/۲۴ است. وضعیت فعلی‌تان خوب است. سعی کنید که وزنتان افزایش پیدا نکنید.

اضافه وزن: اگر  BMI( شاخص توده بدنی)بین ۲۵ تا ۹/ ۲۹ است. اضافه وزن دارید.مراقب باشید که وزنتان اضافه ترنشود، به ویژه اگر اندازه ی دور کمرتان زیاد است.

چاق: اگر BMI( شاخص توده بدنی) ۳۰ یا بیشتر باشد چاق هستید و باید وزنتان را کم کنید. اما وزنتان را به آرامی (هفته ای ۱-۵/۰ کیلوگرم) کاهش دهید. در صورتی ‌که به کمک نیاز دارید با پزشک خود یا یک متخصص تغذیه صحبت کنید.

کسانی که بر اساس BMI ، اضافه وزن داشته یا چاق باشند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری قلبی هستند.

گام دوم:اندازه‌گیری دور کمر

چاقی شکمی بیش از چاقی کل بدن خطرناک است .پس دومین‌ گام این است که دور کمر خود را اندازه بگیرید. اگر در مردان اندازه دور کمر بیش از ۱۰۲ سانتی‌ متر و در زنان اندازه دور کمر بیش از ۸۸ سانتی‌ متر باشد، خطر بیماری‌های قلبی را زیادتر می‌ شود.

برای اندازه‌گیری صحیح دورکمر خود، بایستید و با یک نوار دور کمرتان را درست در بالای استخوان‌ لگن، بعد از این که نفس تان را بیرون دادید اندازه بگیرید.

گام سوم: بررسی عوامل خطر بیماری قلبی

گام آخر برای تعیین این که آیا نیاز دارید که وزنتان را کم کنید یا نه این است که که بدانید آیا شما عوامل خطر بیماری‌های قلبی را دارید یا خیر؟

عوامل خطر بیماری های قلبی شامل موارد زیر است:

فشارخون بالا، کلسترول LDL بالا، کلسترول HDL پایین ، قند خون بالا، سابقه خانوادگی بیماری‌های قلبی در سنین پایین، نداشتن تحرک و فعالیت بدنی، مصرف سیگار، سن۶۵ و بیشتر در مردان ویا ۵۵ سال و بیشتردر زنان یا بعد یائسگی در هر سنی.

اگر مطمئن نیستید که آیا بعضی از این عوامل خطر را دارید، با پزشک خود مشورت کنید.

افرادی که نیاز به کاهش وزن دارند:

نکات زیر مواردی را که نیاز به کاهش وزن دارد، به شما نشان می‌ دهد شمامی ‌توانید از این اطلاعات جهت تصمیم ‌گیری برای کاهش وزنتان استفاده کنید. البته  مشورت با پزشک نیز در کنار این محاسبات الزامی است.

۱-  اگر چاق هستید بایستی وزنتان کم کنید.

۲-  اگر اضافه وزن دارید یا اندازه ی دورکمرتان بالا است و دو عامل خطر یا بیشتر دارید، بایستی وزن کم کنید.

۳-  اگر اضافه وزن دارید اما دورکمرتان خیلی زیاد نیست و بیش از دو عامل خطر دارید، بایستی مراقب باشید وزنتان بیشتر نشود.

توجه : تغییرات کوچک باعث ایجاد تفاوت‌های بزرگ می ‌شود. اگر نیاز به کاهش وزن دارید، بهتر است بدانید کاهش وزن حتی به مقدار کم (فقط ۱۰-۵% درصد وزن کنونی ‌) به کاهش خطر بیماری‌های قلبی کمک می‌ کند. 

 بهترین راه برای کاهش وزن حتی با هدف مقادیر زیاد  این است که تدریجی باشد. این‌ چنین کاهش وزنی از طریق ترکیب فعالیت بدنی و خوردن یک رژیم غذایی متعادل کم کالری و کم‌ چربی امکان‌ پذیر است.برای تعدادی از افراد که خطر ابتلا به بیماری قلبی به شدت آنان را تهدید می‌ کند، ممکن است دارو نیز ضروری باشد. مشورت با پزشک می ‌تواند کمک کننده باشد.