اهمیت کار داوطلبانه
تحقیقات جدید دانشگاه کارنگی ملون نشان میدهد خطر ابتلا به فشار خون بالا در سالمندانی که حداقل ۲۰۰ ساعت کار داوطلبانه در سال انجام میدهند تا ۴۰ درصد کاهش مییابد. این مطالعه و پژوهشهای دیگری نشان میدهند کار داوطلبانه میتواند علاوه بر ایجاد حس نشاط و سرزندگی، به عنوان یک درمان غیردارویی برای کاهش بیماریهای قلبی و عروقی ناشی از فشار خون بالا عمل کند .
توانمندسازی سمنها؛ شرط ضروری تحقق کارکردهای ذاتی سمنها
کمیت مهم است یا کیفیت؟ صرف وجود تعداد بسیار زیادی سمن در یک جامعه، آیا تضمینی است بر افزایش سرمایه اجتماعی، اعتماد و مشارکت اجتماعی؟ یا سمنهایی با ویژگیهای خاص میتوانند بستر مشارکت توانمندساز را برای آحاد جامعه فراهم آورند؛ سرمایه اجتماعی را تقویت کنند؛ صدای جامعه هدف خود و گویای نظرات و مسائل جامعه هدف خود باشند و …. مجموع نظرات و دیدگاههای متعددی که در این حوزه وجود دارد، نشان میدهد سمنهای توانمند و موثر، بیش از دیگر سمنها میتوانند از پس ایفای کارکردهای ذاتی شان برآیند و در حوزه اجتماعی اثرگذار ظاهر شوند. اینکه یک سازمان غیردولتی موثر چه ویژگیهایی دارد، در این مجال نمیگنجد و خود موضوع مهمی است که باید در فرصت دیگری بدان پرداخت .
سنجش اثربخشی؛ حلقه مفقوده سمنها
شناخت دقیق مسئله اجتماعی، اولین گام حل مسئله و رسیدن به راه حلهای موثر است. اما واقعیت این است که فرایند مسئله یابی، مسئله شناسی و حل مسئله در بسیاری از سمن ها، نه بر مبنای پژوهش علمی، بلکه بنا به دلایلی، بیشتر بر مبنای آزمون و خطا، برنامه ریزی میشود چرا که بسیاری از سمن ها، همچنان به ضرورت چنین فرایندی باور ندارند. آن عده محدودی هم که قائل به چنین فرایندی هستند، ایجاد یک واحد پژوهشی در سمن یا حتی بهکارگیری فردی با تخصص مرتبط برای انجام چنین تحقیقاتی، را بسیار گران و پرهزینه و عملاً غیرقابل انجام میدانند. در چنین فضایی است که با برگزاری نشستها و جلسات انتقال تجربیات سمن ها، حتی جایی که از بهترین تجربیات سخن میگوییم، باز هم مشخص نیست بر مبنای چه سنجه و معیاری، انجام فلان برنامه را اثربخش تر از برنامه دیگر میدانیم و دیگران را به انجامش دعوت میکنیم .
شناساندن ابعاد گوناگون سمنها؛ مسئولیت اجتماعی پژوهشگران و متخصصان حوزه علم و اندیشه
اینجا همان جایی است که خرد و تخصص پژوهشگران و متخصصان حوزه علم و اندیشه، میتوانند به کمک سمنها بیایند و بر ابعاد مبهم، پنهان و تاریک فعالیت سمن، نور بیافکنند و روشنگر باشند. اما واقعیت چیز دیگری است. نه خود سمنها و نه چالشها و مسائل پیش رویشان، هنوز به یک سوژهی «مهم»، «ضروری» و «شایستهی پژوهش» نزد بسیاری از پژوهشگران و متخصصان تبدیل نشده است
اولویتها
با توجه به مسائل ذکرشده، شاید مهمترین و اولویتدارترین اقدام به مناسبت روز جهانی غیردولتی، عزم جدی تر برای توانمندسازی سازمانهای این بخش باشد. هر یک از ما، در جایگاه پژوهشگر، عضو داوطلب یا موظف یک سمن، حامی یک سمن، سیاست گذار و مقام مسئولی در بخش دولتی، و یا یک شهروند عادی، برای ساختن و توانمندتر ساختن این بخش مهم مسئولیتی را بر عهده داریم؛ برای ساختن یک بخش اجتماعی توانمند، باید بیشتر تلاش کنیم و مراقبش باشیم.